Op de kop af drie jaar geleden was ik op de koffie bij dr. Mamphela Ramphele. Ik trof haar in haar prachtige huis in het mondaine Camps Bay, net buiten Kaapstad. Ik was diep onder de indruk. En echt niet alleen vanwege het onovertroffen uitzicht over de Atlantische Oceaan.
Mamphela Ramphele of beter dr. Ramphele zoals zij door bijna iedereen in Zuid-Afrika wordt genoemd, maakte diepe indruk op mij. Connected, to the point, zakelijk en tegelijkertijd ook gewoon innemend. Tijdens ons onderhoud werd ze tweemaal gestoord door een ‘dringend’ telefoontje. Eenmaal was het de minister van Transport en eenmaal de minister van Onderwijs. Beiden lid van het ANC. Toen ik haar vroeg of zij ook als ANC-lid beschouwd kon worden, wees ze dat resoluut van de hand. Nee, ze was onafhankelijk en dat wilde ze graag zo houden.
Drie weken later trad ze op tijdens een conferentie die wij georganiseerd hadden aan boord van ‘de Beagle‘ in het kader van het belang van bèta-technisch onderwijs. De opening van de conferentie werd verricht door de premier van de West-Kaap en leider van de DA (Democratic Alliance) Helen Zille en op de eerste rij zat Randstad-oprichter en eigenaar van de klipper Stad Amsterdam (voor even omgedoopt tot de Beagle), Frits Goldschmeding. Het optreden van dr. Ramphele deed de andere inleiders verbleken. Groot industrieel Goldschmeding was zo onder indruk dat hij in een pauze razendsnel het schip verliet om in het winkelcentrum in de haven Rampheles boek Lay ghots to rest te kopen om te laten signeren.
De lancering afgelopen februari van Rampheles nieuwe politieke beweging Agang (‘Laat ons bouwen’ in de lokale Sotho-taal) kwam dan ook nauwelijks als een verrassing. Zeker niet voor diegenen die eind 2012 het meest recente boek van Ramphele – Conversations with my sons and daughters – hebben gelezen. Het boek leest als een pamflet voor haar intrede in de politieke arena. In de allereerste alinea van het boek laat Ramphele helemaal niks aan onduidelijkheid over. Het regerende ANC heeft het volk bedonderd en zij gaat voorop in de strijd om het land weer terug te geven aan haar zonen en dochters.
‘[…] Mabu a u tswitswe! These words haunted me for a good week or so. They were uttered early in 2011 by a young professional man with a pensive look on his face. He felt no need to explain the context of these weighty words. He assumed that I would understand his distress and its source. This Sepedi idiom – which literally means ‘the soil has been stolen’ – is used a call to action to defend the land following the assassination of a king by a conquering power. All able-bodied men would be expected to prepare to prepare to avenge the outrage and reclaim the land of the usurpers.’
Een half jaartje verder is de campagne van de weduwe van Steve Biko, arts, zakenvrouw en voormalig directeur van de Wereldbank in volle gang. De website van haar politieke beweging oogt fris, bijna Obamaiaans en zeker voor Zuid-Afrikaanse begrippen vernieuwend. Veel aandacht voor begrippen als ‘get involved’, ‘help build South Africa‘ en ‘join us‘ en een sterke nadruk op de verschillende sociale-mediakanalen.
Afgelopen donderdag organiseerde Agang zelfs de eerste heuse Twitter Chat met Mamphela Ramphele. Gedurende een uur ging Ramphele uitvoerig in op een veelheid aan vragen, opmerkingen en suggesties. Veel van de vragen gingen over banen, de strijd tegen armoede en corruptie. Voor mij sprong onderstaande korte conversatie het meest in het oog:
Ramphele lijkt met deze tweet de eerste publieke stap te zetten naar een fusie met de (nog overwegend blanke) Democratic Alliance (DA) van Helen Zille. Vanuit campagne-oogpunt gezien een noodzakelijke stap om in de aanloop naar de verkiezingen van april volgend jaar een kans te maken tegen de campaigner pur sang Jacob Zuma.
