Zuid-Afrikaans president Jacob Zuma is gistermiddag met overweldigende meerderheid herkozen tot president van ‘zijn’ African National Congress (ANC). Vijf jaar geleden tijdens het 52e verkiezingscongres van het ANC in Polokwane versloeg Zuma verrassend de zittende president en de opvolger van Nelson Mandela, Thabo Mbeki. Jacob Zuma (koosnaam Msholozi): de ongeschoolde Zulu, militant anti-apartheid strijder, getrouwd met meerdere vrouwen en verdacht van corruptie en verkrachting. Hoe is zijn succes te verklaren?
Zuma is een man van het volk. Hij heeft geen enkele formele opleiding genoten (in tegenstelling tot de intellectueel Mbeki), als kleine jongen was hij herder en op zijn 20e werd hij lid van de bewapende tak van het ANC (Umkontho we Sizwe). Zuma bracht 10 jaar in gevangenschap door op Robbeneiland, alvorens hij onderdook en later in ballingschap verdween naar Mozambique en Zambia. Vanaf 1990 heeft hij meegedraaid in de top van het ANC en Mandela bijgestaan in zijn onderhandelingen met de Nationale Partij van FW de Klerk en een sleutelrol gespeeld in het uitbannen van het geweld tussen het ANC en de Inkatha Freedom Party.
Op het filmpje hierboven zien we Zuma tijdens een partijcongres in juni van dit jaar zijn ‘comrades‘ toezingen. ‘Umshini wami‘ of in het Engels ‘Bring me my machine gun‘, een opzwepend Umkhonto we Sizwe strijdlied dat Zuma telkens weer op veel kritiek komt te staan, maar waar zijn eigen achterban van smult. Ook de afgelopen dagen tijdens het grote ANC-congres in Bloemfontein (tegenwoordig omgedoopt tot Mangaung) heeft Zuma niet nagelaten zijn partijgenoten toe te zingen. Dit keer niet over geweren, maar een heel slim eerbetoon en steun aan de immer aanwezige 94-jarige ‘aartsvader’ van Zuid-Afrika Nelson Mandela. In Zulu zong Zuma het onbekende strijdlied dat in de apartheidsjaren vooral door de ‘islanders‘ (politiek gevangen op Robbeneiland) werd gezongen. ‘De reis is lang, maar Mandela heeft zijn volgelingen gezegd dat we elkaar op bevrijdingsdag zullen ontmoeten.’
Zuma zou tekort worden gedaan als hij slechts zou worden weggezet als een polygame traditionele Zulu-strijder die het onderbuikgevoel van zijn volgelingen iedere keer weer feilloos weet aan te spreken. Zuma is namelijk ook een slim strateeg, die onverwachte coalities smeedt, vijanden dichtbij haalt en sommige vrienden ook op tijd afstoot.
De populaire maar zeer omstreden Julius Malema is één van de vrienden die Zuma dit jaar genadeloos heeft laten vallen. Malema, voor een groot deel verantwoordelijk voor de uitverkiezing van Zuma in 2007, werd de afgelopen jaren steeds meer een probleem voor het politieke voortbestaan van Zuma en moest ‘uitgeschakeld’ worden.
De nieuwe ‘vriend’ van Zuma is groot industrieel, voormalig vakbondsleider en lange tijd de gedoodverfde opvolger van Nelson Mandela, Cyril Ramaphosa. Dit jaar nog in opspraak vanwege zijn directeurschap bij Lomin (het bedrijf dat eigenaar is van de Marikana mijn waar in augustus 34 mijnwerkers door de oproerpolitie bij een staking gedood werden), maar geliefd bij het bedrijfsleven en de internationale gemeenschap. Zuma kan dan ook tevreden zijn met de uitverkiezing, ook gisteren, van Ramaphosa tot vice-president van ANC.
Tot slot is Zuma een uitstekend campaigner getuige deze spot waar hij in 2009 de verkiezingen in Zuid-Afrika mee won. Het land kan er dan wel slecht voorstaan, de media kan moord en brand roepen, maar Zuma lijkt zonder al teveel moeite op weg naar een tweede termijn in 2014.
